Μεταξοσκώληκας, καλλιέργεια και επιδοτήσεις

Μεταξοσκώληκας ονομάζεται γενικά η κάμπια του εξημερωμένου είδους Bombyx mori που είναι ένα είδος εντόμων. Έχει μεγάλη οικονομική αξία για τον άνθρωπο καθώς εκτρέφεται με τη μέθοδο της  σηροτροφίας για τη παραγωγή του μεταξιού. Το κουκούλι του μεταξοσκώληκα πλέον στη σημερινή εποχή δε γίνεται μονάχα κλωστή, αλλά συμβάλλει και στη παραγωγή καλλυντικών. Στην αγορά υπάρχουν μάσκες ομορφιάς με πρωτεΐνες μεταξιού καθώς και ειδικά γάντια φτιαγμένα από κουκούλι, καθώς και ρούχα από κουκούλι. Οι μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρείες καλλυντικών παγκοσμίως έχουν το μετάξι ως το βασικότερο συστατικό για τα καλλυντικά τους. Ο μεταξοσκώληκας εκκρίνει μια πρωτεΐνη, που ονομάζεται σερικίνη, η οποία ευθύνεται για την αναζωογόνηση και τη διατήρηση της νιότης στο ανθρώπινο δέρμα. Το συστατικό αυτό χρησιμοποιείται σε μερικά από τα πιο ακριβά καλλυντικά. Μάλιστα η ευεργετική ιδιότητα της σερικίνης ανακαλύφθηκε κατά λάθος διότι παρατηρήθηκε ότι οι εργάτριες που δούλευαν στα αναπηνιστήρια είχαν πολύ νεανικά πρόσωπα και αυτό οφειλόταν στη σερικίνη, που περιεχόταν στον ατμό από το ζεστό νερό.

Ο μικρός μεταξοσκώληκας από την ώρα που θα εκκολαφθεί μέχρι τη στιγμή που θα πλέξει το κουκούλι, ή τη φούσκα, χρειάζεται να περάσει από 5 στάδια που αποκαλούνται ηλικίες και διαχωρίζονται μεταξύ τους από ένα ενδιάμεσο στάδιο που ονομάζεται ύπνος. Συνολικά, επομένως, ο μεταξοσκώληκας μέχρι να πλέξει το κουκούλι χρειάζεται να βιώσει 5 ηλικίες και 4 ύπνους. Ο μεταξοσκώληκας χρειάζεται συνολικά περίπου 30 ημέρες για να τραφεί πλήρως και σε αυτό το διάστημα οι μεταξοσκώληκες μπαίνουν πάνω σε ξύλινα κρεβάτια, τις αποκαλούμενες κρεβάτες. Κατά τη διάρκεια της πρώτης ηλικίας, ο μεταξοσκώληκας είναι πολύ μικρός και μαύρος. Τρώει συνέχεια μονάχα λεπτοκομμένα μορεόφυλλα και κάθε μέρα αυξάνει σε μέγεθος αρκετά. Το δέρμα του σώματός του δεν αναπτύσσεται αναλογικά με το υπόλοιπο σώμα. Έτσι, έπειτα από περίπου 4 με 5 ημέρες, το δέρμα του έχει αναπτυχθεί πλήρως, ενώ το σώμα του ακόμα μπορεί και αναπτύσσεται. Ως συνέπεια, σταματάει να τρώει, βγάζει μερικά μεταξονήματα από το στόμα του με τα οποία στερεώνει τα πόδια του πάνω σε μερικά σταθερά σημεία και, αφού σηκώσει το κεφάλι προς τα πάνω, μένει στη θέση αυτή χωρίς να κουνηθεί για 1-2 μέρες περίπου. Το στάδιο αυτό ονομάζεται πρώτος ύπνος.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου, μέσα στον οργανισμό του μεταξοσκώληκα λαμβάνουν χώρα κάποιες δραστηριότητες που έχουν ως συνέπεια να φτιαχτεί κάτω από το παλιό δέρμα ένα νέο δέρμα σαφέστατα ποιοτικότερο. Όταν ο μεταξοσκώληκας ξυπνήσει, το παλιό δέρμα του θα κομματιαστεί και θα ξεκολληθεί από το σώμα του.
Μόλις τελειώσει αυτή η φάση ο μεταξοσκώληκας πάει στο στάδιο της δεύτερης ηλικίας που κρατάει 4 μέρες και όπου το μόνο που συμβαίνει μέχρι να αρχίσει το στάδιο της  τρίτης ηλικίας, που διαρκεί 4 με 5 μέρες, είναι ο δεύτερος ύπνος.
Απομένουν η τέταρτη ηλικία και η πέμπτη ηλικία, καθώς και οι ενδιάμεσοι ύπνοι.

Μεταξοσκώληκας, καλλιέργεια και επιδοτήσεις

Επομένως, ο κύκλος των 30 ημερών είναι το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που μπορεί να κρατήσει μία εκτροφή. Μετά όμως από την εκτροφή αρχίζει το στάδιο του κλαδώματος. Οι μεταξοσκώληκες αναρριχώνται στα κλαδιά του πουρναριού που έχουν τοποθετηθεί πάνω στα κρεβάτια για να πλέξουν το κουκούλι τους. Ο μεταξοσκώληκας εκκρίνει από τους δύο μεταξογόνους αδένες του το μετάξι και με κινήσεις ακριβείας του σώματός του πλέκει το κουκούλι. Το πλέξιμο γίνεται από έξω προς τα μέσα, με συνέπεια ο μεταξοσκώληκας να παγιδεύεται μέσα στη φούσκα ενώ προοδευτικά αλλάζει μορφή σε χρυσαλίδα. Το πλέξιμο του κουκουλιού επιτυγχάνεται σε 12 μέρες στο απόλυτο σκοτάδι και χωρίς κανέναν εξωτερικό ερεθισμό. Την επόμενη μέρα μετά τις 12 μέρες ξεκινάει το μάζεμα των κουκουλιών από τα κλαδιά. Το ξεκλάδωμα κρατάει 2-3 μέρες περίπου.
Στη συνέχεια ο σπόρος μεταφέρετε πρώτα στο εκκολαπτήριο όπου εκεί βρίσκεται το μηχάνημα που επωάζει τα αβγά και ξεφυτρώνουν οι νεογέννητοι μεταξοσκόληκες. Στο ίδιο μηχάνημα υπάρχουν ειδικές θήκες οι οποίες λειτουργούν ως φωλιές, όπου τρέφονται με ψιλοκομμένα φύλλα μουριάς οι νεογέννητοι μεταξοσκώληκες για τις δύο πρώτες ηλικίες που κρατάνε 7 με 10 μέρες. Στη συνέχεια οι μεταξοσκώληκες μεταφέρονται στο βασικό χώρο εκτροφής τους, όπου επιβάλλεται να είναι καλά καθαρισμένος, με καθαρό αέρα, και επίσης να τον κοιτάνε οι αχτίδες του ήλιου. Οι μεταξοσκώληκες τρώνε ξανά κομμένα φύλλα μουριάς και επιβάλλεται να ταΐζονται 3 με 4 φορές το 24ωρο. Έτσι οι 20.000 κάμπιες, οι οποίες θα εκκολαφθούν από 1 κουτί, θα φάνε συνολικά περίπου 450 κιλά φύλλων μουριάς. Το διάστημα της εκτροφής τους κρατάει 4 βδομάδες περίπου. Τις τελευταίες 10 μέρες οι μεταξοσκώληκες θα φάνε τα 350 κιλά φύλλων μουριάς.
Και όταν η κάμπια θα είναι πλέον μεγάλη με μέγεθος 9 εκατοστά περίπου, τότε σηκώνει το κεφάλι της και αναζητά κλαδί για να καθίσει και να δημιουργήσει το κουκούλι. Μόλις τελειώσει η περίοδος της διατροφής, οι μεταξοσκώληκες εκκρίνουν για 3 μέρες από τους αδένες τους μια κλωστή, πλέκουν το κουκούλι τους στο οποίο θα φυλακιστούν για 15 μέρες, για να το τρυπήσουν μετά και να πετάξουν πλέον στο εξωτερικό περιβάλλον μεταμορφωμένοι σε πεταλούδες. Λίγες ώρες αργότερα ζευγαρώνουν και γεννούν αβγά, τερματίζοντας έτσι τη βιολογική συνεισφορά τους. Αυτό που πρέπει να προσέξουν οι παραγωγοί είναι ότι λίγο πριν τρυπήσουν οι μεταξοσκώληκες το κουκούλι και βγούνε έξω ως πεταλούδες, θα πρέπει να μαζέψουν τις φούσκες από τα κλαδιά και να τις ψήσουν στο φούρνο για 2 ώρες στους 180 βαθμούς Κελσίου. Μετέπειτα πρέπει να αεριστούν για να στεγνώσουν και κατόπιν μεταφέρονται στο απινηστήριο, όπου θα βγει από το κουκούλι η κλωστή. Ένα κουτί σπόρου παράγει γύρω στα 3 κιλά μεταξωτή κλωστή. Κάθε κουκούλι παράγει περίπου 2 χιλιόμετρα κλωστή. Η κλωστή αυτή, αρχικά πρέπει να καθαριστεί από τη μεταξόκολλα, και μετέπειτα υφαίνεται και το ύφασμα πηγαίνει στις οικοτεχνίες.

Μεταξοσκώληκας, καλλιέργεια και επιδοτήσεις

Όμως στην Ελληνική πραγματικότητα δυστυχώς η παραγωγή μεταξιού δεν είναι αυτή που θα μπορούσε να είναι.. Η σηροτροφία μπορεί να δώσει καρπούς σε περίπου 1.5 μήνα, και ένα αυξημένο εισόδημα στις αρχές του καλοκαιριού που ο αγρότης δεν έχει άλλα έσοδα, ενώ μπορούν και ενδιαφερόμενοι που δεν είναι αγρότες να ασχοληθούν με τη παραγωγή του μεταξοσκώληκα ως μία έξτρα εργασία. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι που επιθυμούν και ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τη παραγωγή μεταξοσκώληκα επιβάλλεται να πάνε στο Υπουργείο. Αγροτικής Ανάπτυξης για να ανακοινώσουν τις προθέσεις τους καθώς και το ότι διαθέτουν χώρο για την εκτροφή και επίσης ότι έχουν και μουριές, δηλαδή την αναγκαία τροφή για το μεταξοσκώληκα. Το σπόρο οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να τον πάρουν από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο του Υπουργείου Γεωργίας και διευκρινίζεται ότι ο συγκεκριμένος σπόρος είναι ειδικά επεξεργασμένος για να προσαρμοστεί αποκλειστικά στο Ελληνικό κλίμα. Κάθε σφραγισμένο κουτί σπόρου που δίνεται στον ενδιαφερόμενο παραγωγό έχει βάρος 16 γραμμάρια, και θα εκκολάψει περίπου 20.000 μεταξοσκώληκες. Κάθε κουτί κοστίζει γύρω στα 130 ευρώ και η αγορά του επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), υπό τον όρο ότι θα παραχθούν συγκεκριμένα κιλά κουκουλιού. Τα 16 γραμμάρια σπόρου δίνουν περίπου 50 κιλά κουκουλιού, όπου το ακριβές βάρος φυσικά εξαρτάται από το μέγεθος της τροφής που έχει καταναλώσει το κάθε σκουλήκι. Τέλος, κάθε κουκούλι δίνει περίπου 1.200 με 1.800 μέτρα κλωστής.
Εφόσον στο μέλλον αναπτυχθεί περισσότερο η παραγωγή του μεταξοσκώληκα, θα μπορεί ίσως να γίνει και κύρια εργασία και όχι δευτερεύουσα όπως είναι σήμερα. Σε αυτό βέβαια πρέπει να βοηθήσει και η πολιτεία.