του Αλέκου Λασκαράτου
Βγήκε, με καθυστέρηση ενός μήνα, στην
αγορά το πολυαναμενόμενο επαναστατικό PC των 25 δολαρίων το Raspberry
Pi. Το μέγεθός του, όσο μια πιστωτική κάρτα, και οι δυνατότητές του όσο
εκείνες ενός μικρού Laptop. Σχεδιάστηκε από ομάδα εθελοντών επιστημόνων
και αναμένεται να διατεθεί, αρχικά, σε σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα
στη Βρετανία. Λέω αρχικά, γιατί είναι φανερό ότι, με τέτοιο χαμηλό
κόστος, πολύ σύντομα θα κυκλοφορήσει και θα διαδοθεί σε όλα τα μήκη και
τα πλάτη της Γης, όπου και θα προκαλέσει μεγάλη επανάσταση, ιδιαίτερα σε
χώρες όπως η Κίνα (όπου και παράγεται) και η Ινδία. Οι εφαρμογές που θα
γεννηθούν και οι γνώσεις που θα αποκτηθούν στα χέρια των πιτσιρικάδων
(και όχι μόνο) αυτών των χωρών είναι ανυπολόγιστες. Είναι βέβαιο ότι την
επανάσταση αυτή, θα ακολουθήσουν πολύ σύντομα, και άλλες ανάλογες, πιο
ισχυρές και πιο φθηνές.
Οι τεχνολογικές εξελίξεις στους υπολογιστές και στο διαδίκτυο δείχνουν να μην έχουν, ορατά τουλάχιστον, όρια. Μαζί τους και η ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της ελευθερίας και της δημοκρατίας που έχουν επιφέρει, σε επίπεδο ατόμου και κοινωνιών. Να θυμηθούμε το ρόλο της τεχνολογίας στην Αραβική Άνοιξη, που ήταν είμαι βέβαιος, μόνο η αρχή.
Τα πράγματα δεν ήσαν πάντοτε έτσι. Πριν από μία-δύο δεκαετίες επικρατούσε η άποψη ότι οι υπολογιστές είχαν αγγίξει το όριο της εξέλιξής τους, κυρίως ως προς την αύξηση της ταχύτητας του ‘ρολογιού’ τους (το λεγόμενο clock) που καθορίζει και τον αριθμό των πράξεων που κάνει ένας υπολογιστής σε ένα δευτερόλεπτο. Υπήρχαν θέματα υπερθέρμανσης των επεξεργαστών (chips), πράγμα που έκανε την περαιτέρω αύξηση της ταχύτητας προβληματική. Οι πολύ γρήγοροι υπολογιστές κόστιζαν πανάκριβα και δεν ήσαν για τη τσέπη ενός ιδιώτη. Θα σας διηγηθώ την εξής χαρακτηριστική ιστορία: Στο Πανεπιστήμιο, η ομάδα μας ‘τρέχει’ αριθμητικά μοντέλα προσομοίωσης θαλάσσιας κυκλοφορίας. Οι ανάγκες σε υπολογιστικές ταχύτητες (number crunching) τεράστιες. Έτσι, για να αντιμετωπίσουμε τις υποχρεώσεις μας σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, προμηθευτήκαμε έναν σούπερ-υπολογιστή με οκτώ επεξεργαστές, έναντι 150.000 δολαρίων! Τον βαφτίσαμε δε, Tempesta (καταιγίδα), για να ταιριάζει με το βίαιο του χαρακτήρα του! Ήταν τότε, ο ταχύτερος Η/Υ που διέθετε όλο το Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Σήμερα, ένα laptop των 600 ευρώ ‘τρέχει’ πιο γρήγορα από την κακομοίρα την Tempesta! Η επιστήμη των υλικών ξεπέρασε όλα όσα θεωρούνταν κάποτε εμπόδια στην παραπέρα εξέλιξη των υπολογιστών.
Αυτά ως προς την τεχνολογία. Όμως στόχος μου σήμερα, δεν είναι να μιλήσω για την επιστήμη των υλικών και την ίδια την τεχνολογία, αλλά για την ηθική πλευρά της τεχνολογικής εξέλιξης και τις αλλαγές στην κοινωνία που αυτή επιφέρει. Στη δεκαετία του 80’ συζητιόταν πολύ στους κύκλους των ειδικών αλλά και στους χώρους των κοινωνιολόγων, των πολιτικών κλπ., το κατά πόσο η τεχνολογία είναι «ηθική» ή όχι. Αρκετοί πίστευαν ότι η τεχνολογική εξέλιξη και ιδιαίτερα των υπολογιστών, είναι αρνητική γιατί θα έδινε ‘όπλα’ (στην κυριολεξία και μεταφορικά) σε όσους θέλουν να την χρησιμοποιήσουν εναντίον της κοινωνίας. Άλλοι πάλι (οι περισσότεροι) ισχυρίζονταν ότι η τεχνολογία είναι από τη φύση της ‘ουδέτερη’, ενώ λίγοι πίστευαν ότι η φύση της είναι ‘θετική’. Το θέμα της ηθικής υπόστασης της τεχνολογίας απασχόλησε μέχρι και τον Γάλλο πρόεδρο (1974-1981) Valéry Giscard d'Estaing, ο οποίος ανέθεσε σε επιτροπή ‘σοφών’ να εξετάσει το θέμα. Τα συμπεράσματα αυτής της επιτροπής κυκλοφόρησαν στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με τίτλο ‘L’ informatisation de la Société’.
Όλα αυτά όμως ξεπεράστηκαν από τις ραγδαίες εξελίξεις. Ο κόσμος ολόκληρος έγινε ένα μικρό χωριό. Η είδηση είναι παγκόσμια διαθέσιμη μέσα σε δευτερόλεπτα. Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, το ίδιο. Τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης και παρέμβασης είναι μια πραγματικότητα. Ο πολίτης είναι πολύ πιο ανεξάρτητος και μπορεί πολύ εύκολα να αρθρώσει δικό του λόγο, και το κυριότερο, να τον μοιραστεί με άλλους στα πέρατα της γης, αν το επιθυμεί. Στα χρόνια που έρχονται, οι αλλαγές αυτές θα είναι όλο και περισσότερο ορατές. Το βάθεμα της δημοκρατίας, και η απαλλαγή του πολίτη από την κατευθυνόμενη πληροφόρηση, είναι αυτά που θα κυριαρχήσουν και θα φέρουν τις μεγάλες αλλαγές στον 21ο αιώνα. Ο νέος υπολογιστής των 25 δολαρίων, με τη γλυκιά ονομασία Rapsberry (βατόμουρο) είναι ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ναι, τελικά, πιστεύω πως η τεχνολογία είναι και ‘ηθική’ και πολύτιμη φίλη μας.
Οι τεχνολογικές εξελίξεις στους υπολογιστές και στο διαδίκτυο δείχνουν να μην έχουν, ορατά τουλάχιστον, όρια. Μαζί τους και η ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της ελευθερίας και της δημοκρατίας που έχουν επιφέρει, σε επίπεδο ατόμου και κοινωνιών. Να θυμηθούμε το ρόλο της τεχνολογίας στην Αραβική Άνοιξη, που ήταν είμαι βέβαιος, μόνο η αρχή.
Τα πράγματα δεν ήσαν πάντοτε έτσι. Πριν από μία-δύο δεκαετίες επικρατούσε η άποψη ότι οι υπολογιστές είχαν αγγίξει το όριο της εξέλιξής τους, κυρίως ως προς την αύξηση της ταχύτητας του ‘ρολογιού’ τους (το λεγόμενο clock) που καθορίζει και τον αριθμό των πράξεων που κάνει ένας υπολογιστής σε ένα δευτερόλεπτο. Υπήρχαν θέματα υπερθέρμανσης των επεξεργαστών (chips), πράγμα που έκανε την περαιτέρω αύξηση της ταχύτητας προβληματική. Οι πολύ γρήγοροι υπολογιστές κόστιζαν πανάκριβα και δεν ήσαν για τη τσέπη ενός ιδιώτη. Θα σας διηγηθώ την εξής χαρακτηριστική ιστορία: Στο Πανεπιστήμιο, η ομάδα μας ‘τρέχει’ αριθμητικά μοντέλα προσομοίωσης θαλάσσιας κυκλοφορίας. Οι ανάγκες σε υπολογιστικές ταχύτητες (number crunching) τεράστιες. Έτσι, για να αντιμετωπίσουμε τις υποχρεώσεις μας σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, προμηθευτήκαμε έναν σούπερ-υπολογιστή με οκτώ επεξεργαστές, έναντι 150.000 δολαρίων! Τον βαφτίσαμε δε, Tempesta (καταιγίδα), για να ταιριάζει με το βίαιο του χαρακτήρα του! Ήταν τότε, ο ταχύτερος Η/Υ που διέθετε όλο το Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Σήμερα, ένα laptop των 600 ευρώ ‘τρέχει’ πιο γρήγορα από την κακομοίρα την Tempesta! Η επιστήμη των υλικών ξεπέρασε όλα όσα θεωρούνταν κάποτε εμπόδια στην παραπέρα εξέλιξη των υπολογιστών.
Αυτά ως προς την τεχνολογία. Όμως στόχος μου σήμερα, δεν είναι να μιλήσω για την επιστήμη των υλικών και την ίδια την τεχνολογία, αλλά για την ηθική πλευρά της τεχνολογικής εξέλιξης και τις αλλαγές στην κοινωνία που αυτή επιφέρει. Στη δεκαετία του 80’ συζητιόταν πολύ στους κύκλους των ειδικών αλλά και στους χώρους των κοινωνιολόγων, των πολιτικών κλπ., το κατά πόσο η τεχνολογία είναι «ηθική» ή όχι. Αρκετοί πίστευαν ότι η τεχνολογική εξέλιξη και ιδιαίτερα των υπολογιστών, είναι αρνητική γιατί θα έδινε ‘όπλα’ (στην κυριολεξία και μεταφορικά) σε όσους θέλουν να την χρησιμοποιήσουν εναντίον της κοινωνίας. Άλλοι πάλι (οι περισσότεροι) ισχυρίζονταν ότι η τεχνολογία είναι από τη φύση της ‘ουδέτερη’, ενώ λίγοι πίστευαν ότι η φύση της είναι ‘θετική’. Το θέμα της ηθικής υπόστασης της τεχνολογίας απασχόλησε μέχρι και τον Γάλλο πρόεδρο (1974-1981) Valéry Giscard d'Estaing, ο οποίος ανέθεσε σε επιτροπή ‘σοφών’ να εξετάσει το θέμα. Τα συμπεράσματα αυτής της επιτροπής κυκλοφόρησαν στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με τίτλο ‘L’ informatisation de la Société’.
Όλα αυτά όμως ξεπεράστηκαν από τις ραγδαίες εξελίξεις. Ο κόσμος ολόκληρος έγινε ένα μικρό χωριό. Η είδηση είναι παγκόσμια διαθέσιμη μέσα σε δευτερόλεπτα. Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, το ίδιο. Τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης και παρέμβασης είναι μια πραγματικότητα. Ο πολίτης είναι πολύ πιο ανεξάρτητος και μπορεί πολύ εύκολα να αρθρώσει δικό του λόγο, και το κυριότερο, να τον μοιραστεί με άλλους στα πέρατα της γης, αν το επιθυμεί. Στα χρόνια που έρχονται, οι αλλαγές αυτές θα είναι όλο και περισσότερο ορατές. Το βάθεμα της δημοκρατίας, και η απαλλαγή του πολίτη από την κατευθυνόμενη πληροφόρηση, είναι αυτά που θα κυριαρχήσουν και θα φέρουν τις μεγάλες αλλαγές στον 21ο αιώνα. Ο νέος υπολογιστής των 25 δολαρίων, με τη γλυκιά ονομασία Rapsberry (βατόμουρο) είναι ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ναι, τελικά, πιστεύω πως η τεχνολογία είναι και ‘ηθική’ και πολύτιμη φίλη μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου